Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeDa li na teritoriji jedne JLS može de se poveri komunalna delatnost ali tako da je obavlja više javnih komunalnih preduzeća za određena naseljena mesta?
Zakon o komunalnim delatnostima ne razrađuje pitanje i ne određuje koliko je na nivou određene JLS potrebno osnovati ili angažovati komunalnih preduzeća ili drugih vršilca da bi se zadovoljile potrebe građana i drugih korisnika. U tom smislu, što se tiče ovog propisa, nema formalnih smetnji da određenu komunalnu delatnost obavlja više komunalnih preduzeća.
Međutim, počevši od 2016. godine kada je donet novi Zakon o javnim preduzećima, nije dozvoljeno da se na teritoriji jedne JLS u slučaju da već postoji preduzeće kome je povereno obavljanje neke od delatnosti od opšteg interesa, za obavljanje te iste delatnosti osniva novo preduzeće.
Prema članu 14. stav 2. Zakona o javnim preduzećima osnivač ne može osnovati drugo javno preduzeće ili društvo kapitala iz člana 3. stav 2. tač. 1) i 2) ovog zakona za obavljanje iste delatnosti od opšteg interesa, osim u slučajevima realizacije projekata javno-privatnog partnerstva, u smislu zakona kojim se uređuje javno-privatno partnerstvo i koncesije.
Dakle, po trenutno važećim propisima, nije dozvoljeno osnivanje novih JKP koja bi obavljala delatnost samo na delu teritorije. Među ukupno 350 javnih komunalnih preduzeća u Srbiji, trenutno je samo nešto manje od 40 JKP koja jednu ili više komunalnih delatnosti obavljaju na teritoriji jednog naselja (mesne zajednice) . Osnivač ovih preduzeća, kao i u slučaju preduzeća koja rade na celoj teritoriji JLS, može da bude samo i jedino JLS, a većina lokalnih samouprava kod kojih su „seoska“ komunalna preduzeća zatečena, razmišlja i planira, ne osnivanje novih, već da ta preduzeća na neki način ukrupni. Kod nekih je to ukrupnjavanje i urađeno, tako što su seoska preduzeća pripojena komunalnom preduzeću iz centralnog naselja.
Da li su javnim komunalnim preduzećima, koja su osnovana za obavljanje pretežne delatnosti snabdevanjem vodom za piće, a pri tome su im pre stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama zakona o komunalnim delatnostima („Sl. glasnik RS“, broj 104/2016), Odlukom skupštine opštine i ugovorom o poveravanju direktno povere komunalne upravljanje pijacama, održavanja čistoće na površinama javne namene, održavanje javnih zelenih površina, održavanje ulica i puteva, upravljanje grobljima i sahranjivanje, prečišćavanje i odvođenje atmosferskih i otpadnih voda, od kojih se održavanje javnih zelenih površina, održavanje čistoće na površinama javne namene, održavanje ulica i puteva i prečišćavanje i odvođenje atmosferskih i otpadnih voda finansiraju iz budžeta jedinice lokalne samouprave, a upravljanje grobljima i sahranjivanje i upravljanje pijacama se finansira u celosti ili delimično naplatom naknade od korisnika usluga, poverene u skladu sa Zakonom?
Poveravanje se trenutno vrši po proceduri i po postupku definisanom u članu 9. Zakona o komunalnim delatnostima po kome kada se radi o poveravanju komunalne delatnosti javnom komunalnom preduzeću, nije nužno da se donosi posebna odluka ili da se sačinjava ugovor o poveravanju. Međutim, kako su pomenute delatnosti u vašem slučaju poveravane komunalnom preduzeću ranije (pre poslednjih izmena i dopuna Zakona iz 2016. godine), pretpostavljamo da je osnov za donošenje odluka bio član 11. tada važećeg Zakona o komunalnim delatnostima koji je u drugom stavu propisao da se poveravanje vrši bilo odlukom, bilo ugovorom o poveravanju.
U slučaju da te delatnosti obavlja javno komunalno preduzeće, način na koji se one finansiraju, bez uticaja je na sam oblik poveravanja. Kako ispravno navodite, od 6 komunalnih delatnosti koje ste uz vodosnabdevanje poverili vašem komunalnom preduzeću, tri delatnosti (održavanja čistoće na površinama javne namene, održavanje javnih zelenih površina, održavanje ulica i puteva) obzirom da kod njih nije moguće utvrditi krajnjeg korisnika, finansiraju se iz lokalnog budžeta, dok se preostale tri delatnosti (upravljanje pijacama, upravljanje grobljima i sahranjivanje, prečišćavanje i odvođenje atmosferskih i otpadnih voda) finansiraju iz cena usluga. Način na koji se koja delatnost finansira, jedino bi bio bitan u slučaju da kod neke od ovih delatnosti planirate da uspostavite neki oblik javno-privarnog partnerstva gde jedino aranžmani kod delatnosti koje imaju identifikovanog krajnjeg korisnika mogu imati elemente koncesije, a što je od uticaja na ukupne ugovorne odnose sa privatnim partnerom i elemente javnog ugovora koji se po završenoj proceduri sa njim sklapa.
Da li gradska opština, kao poslodavac, može izdavati potvrde o stalnom radnom odnosu zaposlenog na engleskom ili drugim jezicima?
Članom 1. Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma ("Sl. glasnik RS", br. 45/91, 53/93, 67/93, 48/94, 101/2005 - dr. zakon, 30/2010, 47/2018 i 48/2018 - ispr.) predviđeno je da je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, a latinično pismo je u upotebi na način utvrđen ovim zakonom.
Na područjima Republike Srbije na kojima žive pripadnici nacionalnih manjina u službenoj upotrebi su, istovremeno sa srpskim jezikom i jezici i pisma nacionalnih manjina, na način utvrđen ovim zakonom.
Članom 2. istog zakona predviđeno je da službenom upotrebom jezika i pisama, u smislu ovog zakona, smatra se upotreba jezika i pisama u radu: državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština (u daljem tekstu: organi), ustanova, preduzeća i drugih organizacija kad vrše javna ovlašćenja.
Službenom upotrebom jezika i pisama, u smislu ovog zakona, smatra se i upotreba jezika i pisama u radu javnih preduzeća i javnih službi, kao i u radu drugih organizacija kad vrše poslove utvrđene ovim zakonom.
Službenom upotrebom jezika i pisama smatra se naročito upotreba jezika i pisama u:
Službenom upotrebom jezika i pisama smatra se i upotreba jezika i pisama pri: ispisivanju naziva mesta i drugih geografskih naziva, naziva trgova i ulica, naziva organa, organizacija i firmi, objavljivanju javnih poziva, obaveštenja i upozorenja za javnost, kao i pri ispisivanju drugih javnih natpisa.
Dakle, organ jedinice lokalne samouprave mora se koristiti službenim jezikom i pismom u skladu sa navedenim zakonom.
Usled postojanja upražnjenog radnog - Građevinski inspektor, opština je ostala bez izvršioca na tom preko potrebnom radnom mestu. Shodno dogovoru sa drugom lokalnom samoupravom, dobijena je saglasnost drugog poslodavca, na određeno vreme, za radno angažovanje o dopunskom radu. Koji model primeniti za angažovanje radnika na radnom mestu Građevinski inspektor? Da li sa određenim licem zaključiti Ugovor o dopunskom radu uz odgovarajuću naknadu, ili ta osoba ostvaruje sva prava iz radnog odnosa, čime joj se izdaje Rešenje na određeno vreme za predmetne poslove? Kakav obračun sprovesti? Da li ima karakter zarade ili naknade?
Članom 40. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave je data mogućnost dodatnog rada, uz obavezu službenika da o svom dodatnom radu obavesti poslodavca.
Shodno navedenim odredbama, službenik može, uz pismenu saglasnost poslodavca, van radnog vremena da radi za drugog poslodavca ako dodatni rad nije zabranjen posebnim zakonom ili drugim propisom, ako ne stvara mogućnost sukoba interesa ili ne utiče na nepristrasnost rada službenika.
Da bi se ostvarilo navedeno pravo, saglasnost za dodatni rad službenika daje poslodavac, u skladu sa odredbama člana 41. Zakona o zaposlenima u autonomnim pokrajinama i jedinicama lokalne samouprave.
Saglasnost poslodavca nije potrebna za dodatni naučnoistraživački rad, objavljivanje autorskih dela i rad u kulturno-umetničkim, humanitarnim, sportskim i sličnim udruženjima.
Poslodavac, inače, može zabraniti rad ako se njime onemogućava ili otežava rad službenika, šteti ugledu poslodavca, odnosno stvara mogućnost sukoba interesa ili utiče na nepristrasnost rada službenika.
O dodatnom radu službenika na položaju odlučuje organ nadležan za njegovo postavljenje.
S obzirom da je u konkretnom slučaju dobijena saglasnost poslodavca na dodatni rad ne postoji prepreka da se sa ovim licem zaključi ugovor o dodatnom radu, a najviše do jedne trećine punog radnog vremena. Navedeni ugovor se zaključuje u pisanom obliku i njime se utvrđuje pravo na novčanu naknadu i druga prava i obaveze po osnovu rada.
Ovakvim ugovorom se reguliše rad i obavljanje rada i ugovor nema formu radnog odnosa, odnosno lice koje se angažuje po navedenom ugovoru nema status zaposlenog, te se na navedena lica ne primenjuje postupak kao na ostale zaposlene koja su u radnom odnosu, pa ni u postupku prestanka takve vrste radnog angažovanja.
Obaveza plaćanja poreza na naknadu ostvarenu po osnovu dopunskog rada propisana je Zakonom o porezu na dohodak građana i sva primanja koja ostvaruje lice angažovano po osnovu ovakvog ugovora imaju karakter ugovorene naknade.
Članom 43. Zakona o lokalnim izborima propisano je da će izborna komisija jedinice lokalne samouprave najkasnije u roku od 10 dana od dana objavljivanja ukupnih rezultata izbora sve dobijene mandate sa izborne liste dodeliti kandidatima po redosledu na izbornoj listi, počev od prvog kandidata sa liste. S tim u vezi, da li izborna komisija može da ne dodeli mandate kandidatima za odbornike sa iste izborne liste po redosledu od 1 pa na dalje, ukoliko je neki kandidat dostavio izbornoj komisiji pre donošenja rešenja o dodeljivanju mandata sa te izborne liste overenu izjavu da ne prihvata mandat odbornika? Da li u rešenju izborne komisije o dodeljivanju mandata odbornicima sa te izborne liste, mogu da se dodele mandati po redosledu 2,3,5 i 6 kandidatima sa te izborne liste?
Zakon o lokalnim izborima ne poznaje mogućnost odustajanja od odborničkog mandata, odnosno njegovog neprihvatanja.
Odredba člana 43. istog zakona, kojom je uređen postupak dodeljivanja odborničkih mandata kandidatima sa izbornih lista nakon sprovedenih izbora, ne sadrži obavezu pribavljanja saglasnosti kandidata da mu odbornički mandat bude dodeljen. To znači da postupak dodeljivanja mandata ne zavisi od izjave volje samih kandidata.
Naime, izjavu o prihvatanju kandidature za odbornika, koju je svaki odbornik dužan da potpiše u postupku kandidovanja, odnosno podnošenja izborne liste, treba tumačiti kao izjavu koja, po logici stvari, predstavlja i izjavu da se želi biti odbornik u novom sazivu skupštine jedinice lokalne samouprave. Ova izjava može da bude povučena najkasnije do utvrđivanja Zbirne izborne liste kandidata za odbornike.
Pismena saglasnost kandidata o prihvatanju mandata je neophodna samo u postupku popune upražnjenog odborničkog mesta, nakon konstituisanja skupštine opštine/grada, u slučaju da je nekom odborniku mandat prestao pre isteka vremena na koje je izabran, što je regulisano članom 48. stav 6. Zakona o lokalnim izborima.
To, praktično, znači da je izborna komisija dužna da mandate dodeli svim kandidatima sa izborne liste čiji su redni brojevi na izbornoj listi obuhvaćeni brojem odborničkih mandata koji pripadaju toj izbornoj listi, počev od rednog broja jedan, tako da kandidatu kojem je nakon održanih izbora dodeljen odbornički mandat, a koji ipak ne želi da bude odbornik, kao jedina mogućnost preostaje da podnese ostavku na funkciju odbornika, i to tek pošto mu mandat bude potvrđen na konstitutivnoj sednici skupštine opštine/grada.
Pitanje mogućnosti odricanja od mandata obrađeno je i u Priručniku za sprovođenje lokalnih izbora, u tački 4.2. Potvrđivanje mandata, na strani 261 drugog izdanja Prirucnika.pdfkoje je SKGO objavio 2020. godine.