Na ovoj stranici SKGO objavljuje odgovore Stručne službe SKGO na pitanja koja iz lokalnih uprava dobija u vezi sa funkcionisanjem lokalne samouprave u različitim oblastima i sa primenom nadležnosti i poslova gradova i opština.
Odgovori su dati polazeći od prethodnih iskustava, uvida i gledišta Stručne službe SKGO o primeni nadležnosti lokalne samouprave, od potvrđene dobre prakse u gradovima i opštinama, kao i od iskustava saradnje SKGO sa partnerima iz republičkih institucija i različitih organizacija koje sarađuju sa lokalnim vlastima u Srbiji. Odgovori Stručne službe SKGO ne predstavljaju zvanično tumačenje primene propisa koji uređuju rad lokalnih vlasti, nego njeno mišljenje u vezi sa konkretnim pitanjem koje je postavljeno.
Baza pitanja i odgovora može se pretraživati preko pojma koje se pojavljuje u određenom pitanju ili odgovoru i preko tematskih oblasti, odnosno podtema, koje čine delove nadležnosti lokalne samouprave u Republici Srbiji.
Sve predloge i komentare u vezi sa ovim servisom možete poslati na e-mejl pitaj@skgo.org
Postavite pitanjeKod javnih površina imamo slučaj da obveznici imaju Urbanističko-tehničke uslove koji su izdati pre stupanja na snagu Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara, Odluke o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine za period 2019-2028. godine. Kako se sada njima obračunava naknada za korišćenje javnih površina, odnosno da li im se uvažavaju urbanističko-tehnički uslovi koji su izdati ili im se traže novi koji su u skladu sa novim Zakonom, Odlukom i Programom? Ako im se priznaju postojeći urbanističko-tehnički uslovi, da li se primenjuju cene iz Odluke?
Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara propisano je šta se smatra korišćenjem javne površine. Članom 239. propisano je da je najviši iznos naknade za korišćenje javne površine propisan u Prilogu 12. ovog zakona. Kriterijumi za propisivanje visine naknada su: vreme korišćenja prostora, zona u kojoj se nalazi prostor koji se koristi, ukoliko je zona utvrđena aktom jedinice lokalne samouprave, kao i tehničko-upotrebne karakteristike objekta, ukoliko se javna površina koristi za postavljanje objekata. Dalje je propisano da se aktom skupštine jedinice lokalne samouprave utvrđuje visina naknade u skladu sa st. 1. i 2. ovog člana, olakšice, način dostavljanja i sadržaj podataka o korišćenju javne površine nadležnom organu koji utvrđuje obavezu plaćanja naknade.
To znači da je odlukom skupštine jedinice lokalne samouprave kojom se uređuje plaćanje naknada za korišćenje javne površine, uređeno i na osnovu kojih podataka lokalna poreska administracija utvrđuje naknadu.
Napominjemo da su od 1. januara 2019. godine, kada je počeo da se primenjuje Zakon o naknadama za korišćenje javnih dobara, prestale da važe odredbe Zakona o finansiranju lokalne samouprave kojima se propisuje utvrđivanje lokalnih komunalnih taksi za korišćenje javnih površina.
Postupak davanja na korišćenje javne površine za određene namene, plan postavljanja privremenih objekata, lokacije koje se daju na korišćenje za određene namene, bliže uslove i kriterijume za odabir korisnika utvrđuje jedinica lokalne samouprave svojim aktom.
Da bi se utvrđivanje naknade za korišćenje javnih površina u skladu sa Zakonom o naknadama za korišćenje javnih dobara i Odlukom o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine Novi Bečej, vršilo po aktima koji su izdati pre donošenja ovog zakona, potrebno je proveriti da li se ta akta mogu primeniti i na utvrđivanje naknade, odnosno da li su usklađeni sa kriterijumima propisanim odlukom o naknadama.
Odlukom o naknadama za korišćenje javnih površina za teritoriju opštine Novi Bečej treba da bude uređeno koji podaci se dostavljaju nadležnoj lokalnoj poreskoj administraciji za utvrđivanje naknade, tako da organizaciona jedinica koja se bavi dostavljanjem podataka treba da se izjasni da li su njihova akta koja su izdata ranije i po kojima je izvršeno zauzeće javne površine i dalje na snazi i da li sadrže sve elemente od značaja za utvrđivanje naknade.
Pitanje da li se Urbanističko-tehnički uslovi moraju usaglasiti sa Programom postavljanja i uklanjanja manjih montažnih objekata privremenog karaktera, odnosi se na organizacionu jedinicu koja je nadležna za izdavanje tih uslova i izradu Programa i ne spada u delokrug lokalne poreske administracije. Lokalna poreska administracija ima obavezu da po dobijenim podacima izvrši utvrđivanje naknade, pri čemu odlukom mora biti definisano koji podaci im se dostavljaju.
Kod utvrđivanja naknade na osnovu primljenih podataka o korišćenju javne površine i primenom kriterijuma propisanih članom 240. Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara (prema površini korišćenog prostora, srazmerno vremenu korišćenja tog prostora ili prema tehničko-upotrebnim karakteristikama objekta), lokalna poreska administracija primenjuje cene koje su propisane odlukom o naknadama za poresku godinu.
Fizičko lice je sa Mesnom zajednicom (MZ) 1984. godine sklopilo Ugovor o davanju uređenog neizgrađenog građevinskog zemljišta na korišćenje, a radi izgradnje porodične stambene zgrade. Zgrada je izgrađena i nalazi se u svojini navedenog fizičkog lica, dok se zemljište nalazi u javnoj svojini JLS sa pravom korišćenja MZ, što je sve upisano u listu nepokretnosti. Naime, fizičko lice se svojevremeno nije upisalo kao korisnik zemljišta. Fizičko lice želi da ugovorom o doživotnom izdržavanju raspolaže zgradom, ali javni beležnik ne želi da overi ugovor, dok zemljište na kojem se zgrada nalazi ne bude u vlasništvu navedenog fizičkog lica. Na koji način je moguće prevazići predmetnu situaciju da bi fizičko lice moglo da sklopi ugovor o doživotnom izdržavanju čiji je predmet navedena porodična stambena zgrada?
Da bi fizičko lice koje je sa MZ sklopilo ugovor o davanju na korišćenje tada neizgrađenog građevinskog zemljišta radi izgradnje porodičnog stambenog objekta moglo slobodno da raspolaže objektom, ali i zemljištem ispod objekta na kojem je trenutno upisano pravo korišćenja MZ, i pravo svojine JLS potrebno je da se pokrene odgovarajući postupak upisa prava svojine na zemljištu.
Na pomenutu situaciju, obzirom da se radi o zemljištu koje je danas izgrađeno građevinsko zemljište primenjuju se odgovarajuće odredbe Zakona o planiranju i izgradnji („Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr., 64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US, 98/2013 - odluka US, 132/2014, 145/2014, 83/2018, 31/2019, 37/2019 - dr. zakon i 9/2020).
Naime, članom 102. stav 3. Zakona o planiranju i izgradnji propisano je da:
“Pravo svojine na katastarskoj parceli upisuje se u korist lica koje je upisano kao vlasnik objekta, odnosno objekata koji se nalaze na toj parceli, odnosno u vlasništvu lica koje je upisano kao nosilac prava korišćenja na katastarskoj parceli na neizgrađenom građevinskom zemljištu, osim za lica čiji je položaj uređen zakonom kojim se uređuje pretvaranje prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu.”
Obzirom da se u ovom konkretnom slučaju radi o zemljištu koje je dodeljeno radi izgradnje još 1984. godine i da je ono danas izgrađeno građevinsko zemljište sa izgrađenom stambenom zgradom u vlasništvu fizičkog lica potrebno je da fizičko lice podnese zahtev nadležnom katastru (Služba za katastar nepokretnosti na teritoriji vaše JLS) za upis prava svojine, po članu 102. Zakona.
Ova situacija, prema elementima koji su navedeni u pitanju odnosi se na postupak pretvaranja izgrađenog građevinskog zemljišta bez naknade pred službom za katastar.
Da je kojim slučajem ovo zemljište dodeljeno radi izgradnje i da je i danas neizgrađeno građevinsko zemljište primenjivale bi se odredbe Zakona o pretvaranju prava korišćenja u pravo svojine na građevinskom zemljištu uz naknadu, što ovde nije slučaj.
U slučaju predloga za razrešenje direktora, da li je obavezno ostaviti rok od 20 dana za odgovor direktora da se izjasni o razlozima zbog kojih se predlaže razrešenje?
Pomenuta obaveza je predviđena članom 48 stav 4. Zakona o javnim preduzećima, ali obzirom da se pomenuti zakon primenjuje isključivo na javna preduzeća ovakva obaveza ne postoji za ustanove.
Međutim, smatramo da je značajno za legitimnost odluke pružiti priliku direktoru Turističke organiza da se izjasni o razlozima zbog kojih se predlaže njegovo razrešenje.
Da li odluka Skupštine da se ne usvaja izveštaj ustanove tj. turističke organizacije mora biti obrazložena?
Iako takva zakonska obaveza nije predviđena Zakonom o turozmi i Zakonom o javnim službama, smatramo logičnim i opravdanim da se navedu razlozi zbog kojih nije usvojen izveštaj i istaknu nedostaci u radu koji su takvog značaja da je Skupština opštine odlučila da ne usvoji godišnji izveštaj Turističke organizacije. Sa druge strane, moguće je da statutom opštine ili u osnivačkom aktu ustanove kojim su regulisani odnosi osnivača i ustanove postoje odredbe u tom pogledu.
Ko podnosi inicijativu za razrešenje direktora Turističke organizacije? Da li je podnosi Upravni odbor?
Što se tiče pokretanja postupka razrešenja od strane Upravnog odbora, čl. 36 Zakona o turizmu nije prevideo takvo ovlašćenje Upravnog odbora, a nije ga predvideo ni čl. 21 Zakona o javnim službama. Međutim, obzirom da su oba pomenuta zakona predvidela mogućnost da Upravni odbor „vrši i druge poslove utvrđene aktom o osnivanju i statutom” smatramo da je neophodno napraviti uvid u osnivački akt ustanove, odnosno statut kojim je moguće predvideti i druga ovlašćenja tj. poslove Upravnog odbora.
Ukoliko Upravni odbor nije ovlašćen za pokretanje postupka razrešenja direktora TO, smatramo da se primenjuju opšta pravila predviđena Zakonom o lokalnoj samoupravi koji predviđa da sve predloge akata Skupštini opštine podnosi Opštinsko veće (čl. 46).